Di tích lịch sử Cha Lo - Cổng Trời thuộc khu vực xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa. Đây là những điểm di tích Lịch sử - Văn hóa nằm trong hệ thống đường mòn Hồ Chí Minh (tuyến đường 12A).

Nơi đây, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã chứng kiến những kỳ tích của bao lớp người Việt Nam với những chiến công giàu tính huyền thoại. Đây là vùng đất có địa hình hiểm trở, núi non hùng vĩ với những cảnh sắc của cây rừng chen chúc nhau tầng tầng lớp lớp: cây đoác, cây lau, nhất là giống chuối rừng ào ào nhô lên chiếm lĩnh tầng núi, những cây lim, cây táu, cây săng lẻ, cây huê, mun... vẫn vươn cao. Đặc biệt giống lan rừng bám trên cây chi chít ra hoa toả hương thơm ngào ngạt, nhiều giống tre, nứa song mây và nhiều loại dược liệu quí cùng các đặc sản rừng nhiệt đới khiến du khách không khỏi ngỡ ngàng khi đến với Cha Lo - Cổng Trời.


Cha Lo - Cổng Trời với truyền thuyết về nàng Y Leng và chàng Thông Ma (tộc người Khùa, người mày) về đôi bạn trẻ yêu nhau say đắm nhưng không thành duyên và kết quả là ''Cổng trời" hiện lên do dân làng đặt tên cho 2 khối đá tự nhiên nằm một bên là vách núi đá cheo leo, một bên là vực thẳm đầy gai góc và đá tai mèo. Núi đá cao chênh vênh nhưng cũng rất nên thơ và huyền ảo.

Cha Lo - Cổng Trời rất nổi tiếng bởi đây là di tích lịch sử thời kỳ chống Mỹ, là điểm huyệt quan trọng của tuyến đường chiến lược 12A, nằm trong hệ thống đường Hồ Chí Minh. Trong những năm chiến tranh, giặc Mỹ đã dội xuống nơi đây hàng trăm ngàn tấn bom, đạn để ngăn chặn các đoàn xe vận tải chi viện cho chiến trường miền Nam. Khu vực Cha Lo - Cổng Trời, Đồi 37, Bãi Dinh, La Trọng... là những trọng điểm ngày đêm địch liên tục đánh phá. Nơi đây có các kho chứa xăng dầu, các kho hàng trung chuyển, các công sự ngầm đúc bằng bê tông kiên cố. Bên cạnh là Đồn biên phòng Cha Lo, Tiểu đoàn 929 Bộ đội biên phòng, Tiểu đoàn 14 quân khu 4 chốt giữ để bảo vệ biên giới và an ninh khu vực. Đại đội 759 Thanh niên xung phong cũng đã từng trấn giữ đoạn đường này và đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Đặt chân lên Cha Lo - Cổng Trời bạn sẽ gặp đầy ắp kỷ niệm: Cổng Trời vẫn đứng sừng sững hiên ngang, nghiêng lưng để che chở cho từng đoàn quân, đoàn xe vận tải lương thực, vũ khí đạn dược chi viện cho chiến trường miền Nam trong thời kỳ chống Mỹ. Vẫn còn đó trên vách đá những vết khắc ghi của các chiến sĩ nhắn gửi đồng đội, câu khẩu hiệu “tim còn đập, đường không tắc”. Bên trái đường không xa là một hang không sâu lắm, chỗ làm lễ “truy điệu sống” cho các chiến sĩ trẻ Đoàn 12 công binh trước giờ ra mặt đường làm nhiệm vụ.

Tại những điểm di tích Lịch sử - Văn hoá này trong suốt cả cuộc trường chinh đánh Mỹ của dân tộc ta, không ngày đêm nào ngớt tiếng bom đạn Mỹ. Tiếng xe kéo pháo, tiếng xe chở hàng ra trận, và cả bước chân của bộ đội, thanh niên xung phong từ hậu phương ra tiền tuyến. Cha Lo - Cổng Trời đã đi vào lịch sử với biết bao chiến công lẫy lừng của bộ đội, thanh niên xung phong anh hùng, những anh hùng liệt sỹ vô danh và đặc biệt lực lượng nữ thanh niên xung phong chiếm bộ phận lớn đã đóng góp và hy sinh thầm lặng cho đất nước hòa bình.

Hơn 30 năm sau chiến tranh, ngày nay Cha Lo - Cổng Trời đã thay da đổi thịt. Nơi đây đã trở thành cửa khẩu Quốc tế của cả nước. Đường 12A đã được mở rộng hơn. Các chiến sĩ Đồn biên phòng Cha Lo anh hùng vẫn có mặt ngày đêm để bảo vệ biên giới Tổ quốc. Khu kinh tế cửa khẩu Quốc tế Cha Lo được xây dựng khang trang để giao lưu kinh tế với các nước láng giềng.

Đến với Cha Lo - Cổng Trời hôm nay du khách sẽ được chứng kiến một khung cảnh đổi mới, đến với bản làng của người Khùa, Mày, Sách để thưởng thức các món ăn đặc sản; Dự các lễ hội của các dân tộc như lễ hội Rằm tháng 3, 1ễ mừng cơm mới, lễ buộc chỉ cổ tay của người Khùa... Và hơn thế nữa, du khách sẽ được ngắm nhìn thiên nhiên kỳ thú của núi rừng Trường Sơn hùng vĩ và sẽ được sống lại một thời oanh liệt của mảnh đất đầy kỳ tích lịch sử Cha Lo - Cổng Trời này.